Bài 4. Luyện tập. Este và chất béo

I. Khái niệm

- Khi thay nhóm OH ở nhóm cacboxyl của axit cacboxylic bằng nhóm OR thì được este.

- Công thức chung của este đơn chức: RCOOR’. (Tạo từ axit RCOOH và ancol R’)
$RCOOH + R'OH\overset {{t^o},\ {H_2}S{O_4}} \leftrightarrows RCOOR' + {H_2}O$

Trong phân tử este của axit cacboxylic có nhóm COOR, với R là gốc hiđrocacbon.

Este đơn chức: CxHyO2 (y ≤ 2x)

Este no đơn chức: CnH2nO2 (n ≥ 2)

- Chất béo là trieste của axit béo có mạch cacbon dài với glixerol.

II. Tính chất hóa học:

1. Phản ứng thủy phân, xúc tác axit:

Este đơn chức: CxHyO2 (y ≤ 2x)
$RCOOR' + {H_2}O\overset {{t^o},\ {H_2}S{O_4}} \leftrightarrows RCOOH + R'OH$

2. Phản ứng xà phòng hóa:

$RCOOR' + NaOH\xrightarrow{{{t^o}}}RCOONa + R'OH$
${(R - COO)_3}{C_3}{H_5} + 3NaOH\xrightarrow{{{t^o}}}3R - COONa + {C_3}{H_5}(OH)$

3. Phản ứng hiđro hóa chất béo lỏng:

${(C{H_{17}}{H_{33}}COO)_3}{C_3}{H_5}(lỏng) + 3{H_2}\xrightarrow[{175 - {{190}^o}C}]{{Ni}}{(C{H_{17}}{H_{35}}COO)_3}{C_3}{H_5}(rắn)$