Bài 22: Vị trí địa lí, lịch sử khám phá và nghiên cứu Châu Nam Cực
1. Vị trí địa lí
- Châu Nam Cực gồm: lục địa Nam Cực và các đảo, quần đảo ven lục địa.
- Châu Nam Cực có diện tích lớn thứ tư trên thế giới: 14,1 triệu km2.
- Vị trí địa lí của châu Nam Cực: đại bộ phận lãnh thổ nằm trong phạm vi của vòng cực Nam.
- Châu Nam Cực nằm tách biệt với các châu lục khác, bao bọc xung quanh bởi các biển và đại dương: Nam Đại Dương, biển Bê-lin-hao-đen, biển A-mun-nin, biển Rốt, biển Oét-đen.
- Châu Nam Cực được phân thành 2 bộ phận (lấy kinh tuyến 0o và 180o làm ranh giới):
+ Phần phía đông châu lục có diện tích rộng lớn hơn phần phía tây.
+ Phần phía tây kéo dài tạo thành bán đảo Nam Cực và một số đảo, quần đảo.
2. Lịch sử khám phá và nghiên cứu châu Nam Cực
Châu Nam Cực là châu lục được biết đến muộn nhất và đây cũng là nơi duy nhất trên thế giới không có quốc gia.
$\bullet \,\,$ Lịch sử khám phá và nghiên cứu châu Nam Cực:
- Con người lần đầu tiên phát hiện ra châu Nam Cực là hai nhà hàng hải người Nga.
- Đầu thế kỉ XX, một số nhà thám hiểm mới đặt chân lên lục địa Nam Cực và sau đó tiến sâu vào các vùng nội địa.
- Từ năm 1957, việc nghiên cứu châu Nam Cực được tiến hành một cách toàn diện. Nhiều nước đã xây dựng các trạm nghiên cứu ở đây như: Liên bang Nga, Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Ô-xtrây-li-a, Đức, Nhật Bản, Ác-hen-ti-na,…
- Ngày 1 – 12 – 1959, Hiệp ước Nam Cực được 12 quốc gia kí kết, thừa nhận châu Nam Cực phải được sử dụng cho mục đích hòa bình, không công nhận những đòi hỏi phân chia lãnh thổ, tài nguyên ở châu Nam Cực. Đến năm 2020, có tổng cộng 54 quốc gia tham gia Hiệp ước Nam Cực.
- Hiện nay, châu Nam Cực có một mạng lưới các trạm nghiên cứu khoa học, đang tiến hành nghiên cứu tổng hợp các điều kiện tự nhiên bằng các phương tiện kĩ thuật hiện đại.
$\bullet \,\,$ Nội dung Hiệp ước Nam Cực:
Hiệp ước Nam Cực được kí kết năm 1959 và có hiệu lực kể từ năm 1961. Hiệp ước gồm 14 Điều với các nội dung chính như sau:
- Thừa nhận trách nhiệm chung trong sử dụng và quản lí châu Nam Cực.
- Duy trì tình trạng phi quân sự hóa ở Nam Cực.
- Thúc đẩy hợp tác nghiên cứu khoa học.
- Bảo vệ môi trường Nam Cực.
- Dừng lại các yêu sách về lãnh thổ của các quốc gia thành viên trong giai đoạn Hiệp ước có hiệu lực.
