I. HAI CUỘC CÁCH MẠNG Ở NƯỚC NGA NĂM 1917

1. Tình hình nước Nga trước cách mạng

- Sau khi cuộc cách mạng dân chủ tư sản 1905 – 1907 thất bại, nước Nga vẫn là đế quốc quân chủ chuyên chế, đứng đầu là Nga hoàng Ni-cô-lai II. 

- Năm 1914, Nga hoàng đẩy nhân dân Nga vào cuộc chiến tranh đế quốc gây ra hậu quả nghiêm trọng: Kinh tế suy sụp, quân đội thiếu vũ khí và lương thực, liên tục thua trận, mất đất… Phong trào phản đối chiến tranh, đòi lật đổ Nga hoàng lan rộng khắp nơi.

- Ngày 14/2/1917, ban chấp hành Đảng bộ Pê-tơ-rô-grát phát hành truyền đơn kêu gọi đấu tranh lật đổ chính phủ Nga hoàng để tổ chức nước Cộng hoà dân chủ Nga, thực hiện ngày làm 8 giờ và trao lại toàn bộ ruộng đất cho nông dân.

2. Cách mạng tháng Hai năm 1917.

- Tháng 2/1917, một cuộc cách mạng đã bùng nổ ở Nga.

+ Mở đầu là cuộc biểu tình ngày 23/2 của 9 vạn nữ công nhân ở Pê-tơ-rô-grát (nay là Xanh Pê-téc-bua). Ba ngày sau, cuộc tổng bãi công bắt đầu với sự hưởng ứng của công nhân toàn thành phố.

+ Ngày 27/2, dưới sự lãnh đạo của Đảng Bôn-sê-vích, công nhân chuyển từ tổng bãi công thành khởi nghĩa vũ trang. Binh lính được giác ngộ đã ngả theo cách mạng, quân khởi nghĩa chiếm công sở, bắt các tướng tá của Nga hoàng. Chế độ quân chủ bị lật đổ.

- Phong trào cách mạng diễn ra trong cả nước; khắp nơi quần chúng nổi dậy bầu ra các xô viết (uỷ ban) bao gồm đại biểu công nhân, nông dân và binh lính. Cùng thời gian đó, giai cấp tư sản cũng thành lập Chính phủ lâm thời gồm đại biểu tư sản và đại địa chủ tư sản hoá. Cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai đã thắng lợi ở Nga.

3. Cách mạng tháng Mười năm 1917.

- Cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai năm 1917 đã lật đổ chế độ Nga hoàng nhưng lại có hai chính quyền song song gồm Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản và các xô viết đại biểu công nhân, nông dân và binh lính.

- Trước tình hình đó, Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích đã chuẩn bị kế hoạch tiếp tục làm cách mạng, dùng bạo lực lật đổ Chính phủ lâm thời, chấm dứt tình trạng hai chính quyền cùng tồn tại. Trong lúc đó Chính phủ lâm thời vẫn theo đuổi cuộc chiến tranh đế quốc, bất chấp sự phản đối mạnh mẽ của quần chúng nhân dân. Ngày 7/10, Lê-nin rời Phần Lan về Pê-tơ-rô-grát trực tiếp chỉ đạo việc chuẩn bị khởi nghĩa. Những đội cận vệ đỏ được thành lập.

- Đêm 24/10, Lê-nin chỉ huy cuộc khởi nghĩa và chiếm toàn bộ Pê-tơ-rô-grát, bao vây Cung điện Mùa Đông, nơi ẩn náu của Chính phủ tư sản. Đêm 25/10, Cung điện Mùa Đông bị chiếm, các bộ trưởng của chính phủ bị bắt, Chính phủ lâm thời tư sản sụp đổ.

- Tiếp đó, khởi nghĩa giành thắng lợi ở Mát-xcơ-va và đầu năm 1918, Cách mạng tháng Mười đã giành thắng lợi hoàn toàn.

II. CUỘC ĐẤU TRANH XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ THÀNH QUẢ CÁCH MẠNG. Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917

1. Xây dựng chính quyền Xô viết.

- Đêm 25/10, Đại hội Xô viết toàn Nga lần thứ hai ở Xmô-nưi đã thành lập chính quyền Xô viết do Lê-nin đứng đầu và thốc qua các sắc lệnh đầu tiên: Sắc lệnh hoà bình và Sắc lệnh ruộng đất.

- Sắc lệnh ruộng đất nhanh chóng được thực hiện. Hơn 150 triệu hécta ruộng đất được trao cho nông dần. Lần đầu tiên ở nước Nga, toàn thể nông dân có ruộng cày.

- Chính quyền Xô viết tuyên bố xoá bỏ các đẳng cấp xã hội và những đặc quyền của Giáo hội; thực hiện nam nữ bình quyền; các dân tộc bình đẳng, có quyền tự quyết và tự do phát triển. Nhà nước nắm các ngành kinh tế then chốt như ngân hàng, đường sắt, ngoại thương, hầm mỏ, trao cho công nhân quyền kiểm soát sản xuất.

- Để rút khỏi cuộc chiến tranh đế quốc, chính quyền Xô viết đã kí Hoà ước Bơ-rét Li-tốp (tháng 3/1918) với Đức dù phải chịu những điều kiện nặng nề nhưng đã tạo cho đất nước có thời gian hoà bình để củng cố chính quyền, xây dựng quân đội và dốc sức xây dựng nền kinh tế đã bị suy sụp trong chiến tranh.

2. Chống thù trong, giặc ngoài.

- Năm 1918, quân đội 14 nước đế quốc (Anh, Pháp, Mĩ, Nhật…) câu kết với bọn phản cách mạng trong nước mở cuộc tấn công vũ trang vào nước Nga Xô viết.

- Trong ba năm (1918 - 1920), nước Nga đã tiến hành cuộc chiến tranh chống thù trong giặc ngoài trong điều kiện khó khăn gian khổ. Với Chính sách cộng sản thời chiến (quốc hữu hoá toàn bộ các xí nghiệp, trưng thu lương thực thừa của nông dân, Nhà nước nắm độc quyền quản lí và phân phối lương thực, thực phẩm, thi hành chế độ lao động bắt buộc) nhân dân Xô viết đã vượt qua hiểm nghèo.

- Năm 1920, Hồng quân đã đánh tan ngoại xâm và nội phản, Nhà nước Xô viết được bảo vệ và giữ vững.

3. Ý nghĩa lịch sử Cách mạng tháng Mười.

- Cách mạng tháng Mười đã làm thay đổi hoàn toàn vận mệnh đất nước và số phận của hàng triệu người ở Nga. Lần đầu tiên trong lịch sử, cách mạng đã đưa những người lao động lên nắm chính quyền, xây dựng chế độ mới – chế độ xã hội chủ nghĩa.

- Cách mạng tháng mười đã dẫn đến những thay đổi lớn lao trên thế giới và để lại nhiều bài học quý giá cho cuộc đấu tranh giải phóng của giai cấp vô sản, nhân dân lao động và các dân tộc bị áp bức, tạo ra những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, phong trào giải phóng dân tộc ở nhiều nước.