Bài 10: Đọc: Mẹ

- Văn bản Mẹ của nhà thơ Đỗ Trung Lai được in trong Đêm sông Cầu, NXB Quân đội Nhân dân, 2003.

- Khi đọc một bài thơ cần chú ý:

+ Những nét độc đáo của bài thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, biện pháp tu từ.

+ Tìm hiểu tình cảm, cảm xúc của tác giả thể hiện qua ngôn ngữ bài thơ.

+ Rút ra thông điệp tác giả gửi gắm qua bài thơ.

1. So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi. Phân tích tác dụng của những cách gieo vần và ngắt nhịp khác nhau trong ba bài thơ:

 Bài thơ Gieo vần - nhịp Tác dụng
Mẹ Vần cách – nhịp 2/2 Dễ thuộc, dễ nhớ.
Đợi mẹ Vần lưng – nhịp 3/3, 2/3, 3/2 Sử dụng nhịp điệu linh hoạt, giàu sức gợi, giản dị.
Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi Vần cách – nhịp 3/5, 4/5, 3/4 Sử dụng nhịp điệu linh hoạt, tăng sức biểu đạt thể hiện tình cảm giữa “tôi” với mèo.

2. Em có nhận xét gì về cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bài thơ này? Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để làm rõ ý kiến của em.

- Tình cảm sâu sắc, cảm động của người con dành cho mẹ mình được thể hiện qua những cảm xúc yêu thương, xót xa, ngậm ngùi trước tuổi già của mẹ.

- Tác giả sử dụng những biện pháp tu từ (đối lập, so sánh) trong mô tả hình ảnh mẹ với hình ảnh cau:

+ Còng – thẳng.

+ Ngọn xanh rờn - đầu bạc trắng.

+ Cao – thấp.

+ Giời – đất.

+ Cau khô – (mẹ) gầy.

3. Chủ đề bài thơ là gì?

Tác giả mượn hình ảnh cau để bộc lộ tình cảm yêu thương, xót xa, ngậm ngùi của người con khi đối diện với tuổi già của mẹ.

4. Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ? Thông điệp ấy có ý nghĩa như thế nào đối với em?

- Thông qua việc thể hiện tình cảm đối với mẹ và tâm trạng buồn rầu, day dứt của người con khi mẹ ngày càng già, tác giả muốn gửi gắm thông điệp hãy trân trọng giây phút bên cạnh mẹ của mình, thấu hiểu, quan tâm, dành nhiều thời gian cho mẹ.

- Thông điệp trên có ý nghĩa vô cùng quan trọng, giúp ta nhận ra những điều mình thường bỏ lỡ - đó chính sự quan tâm đến người thân.