Đang tải [MathJax]/jax/output/HTML-CSS/fonts/TeX/fontdata.js

Bài 1. Quá trình hình thành và phát triển của chế độ phong kiến ở Tây Âu

 1. Quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu.

- Nêu những việc làm của người Giéc-ma (German) khi tràn vào lãnh thổ đế chế La Mã.

Từ đầu thế kỉ IV, đế chế La Mã cổ đại suy yếu, bị chia thành hai phần Tây La Mã và Đông La Mã. Cuộc xâm lược của các bộ tộc Giéc-man sống ngoài biên giới của đế chế làm cho tình hình càng trở nên hỗn loạn hơn. Họ chiếm đất đai, phế truất hoàng hoàng đế La Mã. Năm 476, chế độ chiếm hữu nô lệ La Mã sụp đổ. Nhiều vương quốc của người Giéc-man lần lượt ra đời ở Tây Âu, trên vùng đất trước đó vốn thuộc Tây La Mã.

- Những sự kiện chủ yếu về quá trình hình thành xã hội phong kiến Tây Âu.

Từ thế kỉ VI đến thế kỉ IX, chiến tranh vẫn tiếp diễn. Vương quốc Phơ-răng (nước Pháp ngày nay) dần dần làm chủ cả vùng Tây Âu lục địa. Cùng với quá trình đó, xã hội phong kiến Tây Âu dần hình thành với sự ra đời của hai giai cấp mới là lãnh chúa phong kiến và nông nô.

Các thủ lĩnh quân sự được ban cấp ruộng đất, phong tước vị, dần dần hình thành nên tầng lớp quý tộc quân sự. Nhà thờ ủng hộ các vị vua nên giáo chủ, giám mục cũng được ban tặng những vùng đất rộng lớn, trở thành tầng lớp quý tộc tăng lữ. Quý tộc quân sự và quý tộc tăng lữ hợp thành giai cấp thống trị, giàu có và nhiều quyền lực. Nô lệ được giải phóng và nông dân tự do dần dần bị mất hết ruộng đất, trở thành nông nô, lệ thuộc vào lãnh chúa.

Đến thế kỉ IX, về cơ bàn xã hội phong kiến Tây Âu đã hình thành.

2. Lãnh địa phong kiến và quan hệ xã hội của chế độ phong kiến Tây Âu.

- Đặc điểm của lãnh địa phong kiến Tây Âu.

Đến giữa thế kỉ IX, những vùng đất đai rộng lớn đã bị các quý tộc biến thành những khu đất của riêng họ, được quyền cha truyền con nối – gọi là lãnh địa phong kiến. Mỗi lãnh địa phong kiến là một đơn vị hành chính – kinh tế biệt lập, khép kín, thuộc về một lãnh chúa. Lãnh chúa có toàn quyền trên vùng đất đai của họ như một “ông vua”, có quân đội riêng và tự đặt ra luật lệ trong lãnh địa của họ.

Lãnh chúa xây dựng lâu đài kiên cố, có hào sâu, tường bao quanh. Vùng đất đai ngoài lâu đài chủ yếu là đất canh tác nông nghiệp, đồng cỏ chăn thả gia súc, rừng và nhà ở của nông nô…

Trong lãnh địa, kinh tế nông nghiệp là chủ yếu. Ngoại trừ muối và sắt được mua từ ngoài, mọi thứ cần dùng như lương thực, thực phẩm, công cụ lao động hay quần áo, giày dép đều do nông nô tự sản xuất trong lãnh địa. Đời sống kinh tế trong lãnh địa khép kín, tự cung tự cấp.

- Mối quan hệ giữa lãnh chúa và nông nô trong xã hội phong kiến.

Trong xã hội phong kiến, lãnh chúa không phải lao động, họ chỉ luyện tập cung kiếm, đi săn. Họ bóc lột nông nô bằng địa tô và những thứ thuế do họ tự đặt ra như thuế thân, thuế cưới xin, thuế xay bột, săn bắn… Nông nô lệ thuộc lãnh chúa về thân phận và ruộng đất. Họ canh tác trên khu đất lãnh chúa cho họ thuê và phải nộp tô rất nặng, có khi lên đến ½ số sản phẩm thu được mỗi vụ… Như vậy, quan hệ xã hội chính trong xã hội phong kiến ở Tây Âu chủ yếu là quan hệ giữa lãnh chúa và nông nô.

3. Thành thị Tây Âu trung đại.

- Thành thị Tây Âu trung đại ra đời như thế nào?

Thế kỉ XI, sản xuất thủ công nghiệp trong các lãnh địa phát triển dẫn đến nhu cầu trao đổi sản phẩm. Một số thợ thủ công tìm cách thoát ra khỏi lãnh địa bằng cách bỏ trốn hay dùng tiền chuộc lại thân phận. Họ tập trung ở những nơi có đông người qua lại để bán hàng và lập xưởng sản xuất. Các thị trấn nhỏ bắt đầu xuất hiện, dần dần trở thành những thành phố lớn gọi là thành thị trung đại. Cư dân sống trong các thành thị chủ yếu là thương nhân và thợ thủ công.

- Vai trò của thành thị đối với sự phát triển của Tây Âu trung đại.

Sự phát triển của thủ công nghiệp và thương nghiệp trong thành thị đã phá vỡ kinh tế tự nhiên của các lãnh địa, tạo điều kiện cho kinh tế hàng hóa phát triển. Những hội chợ bắt đầu xuất hiện từ thế kỉ XI, nổi tiếng nhất là hội chợ Săm-pa-nhơ (Champagne) ở Pháp.

Thành thị mang lại không khí tự do và nhu cầu mở mang tri thức cho mọi người. thế kỉ XII, thị dân bắt đầu lập ra những trường đại học như Bô-nô-la (Bologna) ở I-ta-li-a, O-phớt (Oxford) ở Anh hay Xoóc-bon (Sorbonne) ở Pháp…

Thế kỉ XIII, nhiều thành thị là trung tâm kinh tế, văn hóa của Tây Âu như Luân Đôn (London) của Anh, Pa-ri (Paris) của Pháp, Lu-bếch (Lubeck) của Đức, Phi-ren-xê (Florence) của I-ta-li-a…

Từ thế kỉ XIV đến thế kỉ XV, nền kinh tế hàng hóa của các thành thị phát triển đòi hỏi nhu cầu phá bỏ sự cản trở của kinh tế lãnh địa. Nhiều thành thị ở Anh, Pháp, Tây Ban Nha ủng hộ các vị vua tập quyền, xóa bỏ chế độ phong kiến phân quyền.

4. Sự ra đời của Thiên Chúa giáo.

Thiên Chúa giáo ra đời từ thế kỉ I ở Pa-le-xtin (Palestin), một tỉnh của La Mã vào thời kì đế chế. Ban đầu, Thiên Chúa giáo là tôn giáo của những người nghèo khổ, bị áp bức. Sau một thờ gian dài bị chính quyền đàn áp, đến thế kỉ IV, Thiên Chúa giáo đã được hoàng đế La Mã công nhận và có một vị trí vững chắc trong xã hội.

Đứng đầu Giáo hội Thiên Chúa giáo là Giáo hoàng, người có quyền lực chính trị, ảnh hưởng đến sự cai trị của các vị vua. Từ thế kỉ XI đến thế kỉ XII, Giáo hoàng còn phát động “Thập tự chinh” đem quân đi tàn phá, cướp bóc Pa-le-xtin.

Hầu hết người dân Tây Âu đều là giáo dân. Nhà thờ trở thành trung tâm sinh hoạt văn hóa và là nơi diễn ra các nghi thức quan trọng trong cuộc sống của họ.

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

Luyện tập

1. Kể tên hai giai cấp cơ bản trong xã hội phong kiến Tây Âu trung đại và nêu mỗi quan hệ giữa hai giai cấp đó.

- Hai giai cấp cơ bản trong xã hội phong kiến Tây Âu trung đại là lãnh chúa và nông nô.

- Mối quan hệ giữa lãnh chúa và nông nô:

+ Lãnh chúa không phải lao động, chỉ luyện tập cung kiếm, đi săn; bóc lột nông nô bằng địa tô và những thứ thuế tự đặt ra.

+ Nông nô lệ thuộc lãnh chúa về thân phận và ruộng đất, họ canh tác trên khu đất lãnh chúa cho họ thuê và phải nộp tô rất nặng.

2. hoàn thành bảng tóm tắt những đặc điểm của lãnh địa và thành thị Tây Âu trung đại theo mẫu dưới đây:

 Nội dung Lãnh địa phong kiến Thành thị trung đại
 Thời gian xuất hiện Giữa thế kỉ IX Thế kỉ XI
 Thành phần dân cư Lãnh chúa và nông nô Thương nhân và thợ thủ công
 Hoạt động kinh tế- Kinh tế nông nghiệp là chủ yếu.
- Đời sống kinh tế trong lãnh địa khép kín, chủ yếu tự cung tự cấp.
 Mua bán hàng hóa và lập xưởng sản xuất.
Vận dụng

3. Hãy sưu tầm thông tin, tìm hiểu về hội chợ Tây Âu thời trung đại và hiện tại. Trên cơ sở đó, viết một đoạn văn ngắn mô tả về một hội chợ truyền thống ở Tây Âu.
Sự phát triển của thủ công nghiệp và thương nghiệp trong thành thị đã phá vỡ kinh tế tự nhiên của các lãnh địa, tạo điều kiện cho kinh tế hàng hóa phát triển. Từ thế kỉ XI, bắt đầu xuất hiện hội chợ, nổi tiếng nhất là hội chợ Săm-pa-nhơ (Champagne) ở Pháp.