I. TIẾN HÓA LỚN VÀ VẤN ĐỀ PHÂN LOẠI THẾ GIỚI SỐNG

1. Khái niệm tiến hóa lớn

- Là quá trình biến đổi trên qui mô lớn, trải qua hàng triệu năm làm xuất hiện các đơn vị phân loại trên loài.

2. Phương pháp nghiên cứu

- Dựa trên nghiên cứu hóa thạch.

- Phân loại sinh giới thành các đơn vị dựa vào mức độ giống nhau về các đặc điểm hình thái, hóa sinh, sinh học phân tử.

2. Mục đích và ý nghĩa của nghiên cứu tiến hóa lớn

- Nghiên cứu tiến hóa lớn cho biết lịch sử hình thành các loài cũng như các nhóm phân loại trên loài trong quá khứ.

- Xác định mối quan hệ họ hàng giữa các nhóm loài sinh vật, xây dựng cây phát sinh chủng loại trên nguyên tắc: các loài có chung một số đặc điểm tạo thành chi, nhiều chi có đặc điểm nhất định tạo thành họ…

- Tốc độ tiến hóa ở các nhóm sinh vật khác nhau là khác nhau.

4. Chiều hướng tiến hóa của sinh giới

- Các loài sinh vật đều tiến hóa từ tổ tiên chung theo kiểu tiến hóa phân nhánh tạo nên sinh giới vô cùng đa dạng.

- Sự đa dạng của sinh vật là do sự tích lũy dần các đặc điểm thích nghi trong quá trình hình thành loài.

- Một số nhóm sinh vật đã tiến hóa tăng dần mức độ tổ chức cơ thể từ đơn giản đến phức tạp. Một số khác lại tiến hóa theo kiểu đơn giản hóa mức độ tổ chức cơ thể.

→ Tóm lại: Quá trình tiến hóa của sinh giới là quá trình thích nghi với môi trường sống.

 II. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ TIẾN HÓA LỚN

1. Thí nghiệm của Borax (1988)

- Nuôi tảo lục đơn bào trong môi trường có thiên địch, sau một vài thế hệ xuất hiện các tập hợp 8 tế bào hình cầu. Sau 100 thế hệ tập hợp tế bào này chiếm đại đa số.

- Kết luận: từ dạng đơn bào → dưới áp lực của CLTN → các tế bào tập hợp lại (tiền đề hình thành cơ thể đa bào).

2. Các gen điều hòa quá trình phát triển phôi ở ruồi giấm

- Đột biến làm các gen điều hòa đóng mở nhầm thời điểm, nhầm vị trí, tạo nên ruồi có hình thái bất thường.

- Chỉ cần đột biến nhỏ ở gen điều hòa có thể dẫn đến xuất hiện các đặc điểm hình thái khác biệt giữa các loài cũng như các đơn vị trên loài.

3. Sự phát triển xương sọ trong bào thai của người và tinh tinh

- Trong bào thai, xương sọ của người và tinh tinh đều có hình dạng giống nhau nhưng tốc độ phát triển các phần của xương sọ thì khác nhau ở giai đoạn sau.

→ Sự khác biệt lớn về đặc điểm hình thái phân biệt giữa các đơn vị phân loại trên loài được hình thành do:

+ Tích lũy nhiều đột biến nhỏ.

+ Hoặc có thể chỉ cần đột biến nhỏ ở một số gen điều hòa.